Το μηδέν του παντός

Ο βασιλιάς Ληρ, σε μια τραγική στιγμή βαθιάς ενδοσκόπησης, μονολογεί: «Τίποτα δεν μπορεί να φτιαχτεί από το τίποτα». Δυστυχώς, η σοφία και η κοινή λογική του Σαίξπηρ έρχονται σε ευθεία σύγκρουση
με τη σύγχρονη θεώρηση της φυσικής περί δημιουργίας του σύμπαντος. Ε, λοιπόν ναι, όχι μόνο κάτι, αλλά το «πάν», το «συν-παν» έχει προέλθει ακριβώς από το «τίποτα»! Μόνο που το τίποτα της φυσικής είναι ένα περίεργο τίποτα, πολύ ιδιότροπο και κυρίως... εκρηκτικό! Έχει δηλαδή όλα τα καπρίτσια του μηδενός, αυτό το μηδέν του παντός.
Σύμφωνα λοιπόν με την επικρατούσα κβαντική θεωρία πεδίων, ο κενός χώρος είναι γεμάτος από ηλεκτρόνια και πρωτόνια, τα οποία εμφανίζονται από το πουθενά και εξαφανίζονται σχεδόν αμέσως. Είναι τα λεγόμενα «πλασματικά σωματίδια». Κι όμως, η επενέργειά τους είναι αληθινή όπως και των πραγματικών. Αν βάλουμε δύο καθρέφτες τον έναν απέναντι στον άλλον μέσα σε απόλυτο κενό και τους φέρουμε αρκετά κοντά, θα εμφανιστεί μια μικρή ελκτική δύναμη ανάμεσά τους, η «ενέργεια του κενού». Το κβαντικό λοιπόν κενό μοιάζει με τον αρχαίο αιθέρα, υπάρχει αλλά δεν εμποδίζει, είναι τίποτα αλλά όχι μηδέν. Κάπως έτσι λοιπόν, λένε, ξεκίνησαν όλα.
Το αρχικό τίποτα διαταράχθηκε τυχαία και φούσκωσε από μέσα του ο χωροχρόνος. Το νεογέννητο τότε σύμπαν, στο εκπληκτικό εκείνο μικροκλάσμα του δευτερολέπτου, είχε μέγεθος μικρότερο από ένα πρωτόνιο. Αρκετό όμως για να εμφανίσει εντός του μια εξαιρετικά περίεργη ιδιότητα, το πεδίο Higgs. Αυτό το πεδίο είναι επίσης κενό, αιθέρας, με την ιδιότητα όμως οποιαδήποτε αναταραχή του να δημιουργεί μάζα. Η έκρηξη που ακολούθησε δημιούργησε όλη την ύλη και την ενέργεια που υπάρχει σήμερα στο σύμπαν, εμένα και εσάς που με διαβάζετε.
Να λοιπόν που ο χώρος και ο χρόνος όπου ζούμε, όπου αισθανόμαστε και γράφουμε άρθρα και κάνουμε διακοπές και γκρινιάζουμε για την κίνηση στους δρόμους, φαίνεται να είναι μια ειδική διάταξη, ένα μικρό «ατύχημα», μιας βαθύτερης γενεσιουργού αιτίας που μόλις τώρα η επιστήμη έχει αρχίσει να ψηλαφεί. Η αιτία αυτή, η Δημιουργός μας, δεν μπορεί να είναι άλλη από το κενό.